چشم انداز امنیت غذایی در ایران
جنگ روسیه و اوکراین شرایطی را برای شکل دهی یک سیستم تهاتر قوی میان ایران و روسیه به عنوان شرکای استراتژیک قرار داده است تا بتوان علاوه بر تامین نیازهای غلات ایران از روسیه شرایط را برای تامین نیازهای وارداتی این کشور فراهم کرد. هر چند که اکنون هم گره اصلی در تامین نیازهای غلات ایران از این کشور زیرساخت های حمل و نقل دریایی است که باید در دریای خزر ایجاد و تقویت شود تا بتوان سرعت بیشتری را به تجارت ایران و روسیه داد.
مناقشات میان روسیه و اوکراین آتش جنگ ناتمامی را در حوزه غلات در دنیا افروخته که به نظر می رسد تبعات آن بسیاری از کشورها را در برخواهد گرفت؛ به خصوص اینکه روسیه در حال یارکشی در تجارت خارجی خود برای پاسخ دادن به تهدیدات و تحریم های کشورهای غربی و ایالات متحده آمریکا است و توانسته برخی محدودیتها را بر سر راه تجارت خارجی این کشور قرار دهد.
در این میان روسیه نیز با اعمال برخی از محدودیت ها بر سر راه صادرات کالاهای خود که عمدتا سهم زیادی در اقتصاد دنیا دارند، تلاش کرده تا تنگناهایی را بر سر راه تولیدات و اقتصاد همان کشورهای تحریم کننده قرار دهد که دامنه آن از ممنوعیت صادرات گاز، غلات یا برخی فلزات اساسی و پایه تا الزام به پرداخت پول حاصل از خرید کالاهایش به روبل کشیده شده است.
اما شاید بیشترین کالایی که سهم بسزایی در پاسخ روسیه به اعمال تهدیدات و تحریم های متحدان اوکراین دارد غلات است به خصوص اینکه روسیه یکی از بزرگترین تامین کننده اصلی غلات در دنیا به شمار رفته و هر گونه مهره چینی این کشور در بازار می تواند به تقویت یا تضعیف امنیت غذایی کشورهای جهان منتهی شود.
در این میان ایران هم به عنوان کشوری که چند سالی است که مجدد به جرگه تامین کنندگان گندم از بازارهای جهانی پیوسته تلاش دارد تا با استراتژی هایی که به کار می بندد، زمینه را برای تضمین تامین امنیت غذایی خود در حوزه غلات به کار بسته و با شبکه چینی که انجام می دهد حداکثر تلاش خود را برای تامین به موقع غلات مورد نیاز خود داشته باشد. البته این تلاش در دو سطح دولتی و خصوصی در حال انجام است به نحوی که هر چند دولت خود در حال مذاکرات گسترده با دولت روسیه برای تامین به موقع گندم و غلات از این کشور است، اما بخش خصوصی نیز گام های بلندتری برداشته و با استراتژی های مشخص در حال تامین و تدارک غلات مورد نیاز کشور است که به نظر، گام هایی ستودنی در این شرایط در حال برداشتن است.
در واقع در شرایطی که ایران مجبور به تامین بخشی از نیاز سالانه گندم خود به واردات از سایر کشورهای دنیا است در دهه سوم اردیبهشت ماه قرار است که تجار، فعالان اقتصادی تامین کنندگان و صاحبان تکنولوژی در حوزه غلات گرد هم آیند و برای تامین امنیت غذایی ایران در شرایط آتش بار روسیه و اوکراین تلاش کنند.
آنگونه که گفتگوهای خبرنگار اقتصاد آنلاین با فعالان حوزه تامین غلات و امنیت غذایی نشان می دهد، اگرچه بازارهای جهانی تحت فشار کمبود عرضه غلات قرار دارند اما بخش خصوصی ایران در کنار برنامه ریزی هایی که دولت در حال انجام دارد نسبت به تامین به موقع و تضمین شده غلات گام برخواهند برداشت و هر چند که مشکلات مرتبط با نظام بانکی و نقل و انتقالات پولی همچنان پابرجا است اما شبکه های شکل گرفته در سنوات گذشته در حوزه تامین غلات به طور قطع می توانند زمینه را برای تامین به موقع و پایدار گندم و سایر غلات مورد نیاز کشور فراهم آورند و جای نگرانی در این زمینه وجود ندارد.
به هر حال به نظر می رسد که آتش جنگ روسیه و اوکراین فرصت مناسبی را برای ایران در بر داشته است که هم بتواند نیازهای غلات خود را به دلیل کاهش تقاضا برای غلات روسیه و مشکلاتی که برخی کشورها با تحریم روسیه پیش روی تجار خود قرار دارند با شرایط بهتری تامین نماید و از سوی دیگر با شکل دهی سیستم تهاتر زمینه را برای تامین نیازهای وارداتی روسیه فراهم سازند مشروط به اینکه باز هم شاهد فرصت سوزی در این حوزه نبوده و از تجربیات تلخ گذشته درس بگیریم.